SMILES
Diogel
Amgylchedd Corfforol Diogel
- Y man chwarae – a yw’n lân, yn glir o rwystrau a pheryglon baglu
- Mae digon o le i ddŵr ffo o amgylch y mannau chwarae
- Mae’r plant yn adnabod amgylchedd diogel sy’n rhydd o beryglon ac sy’n briodol ar gyfer y gweithgaredd sy’n digwydd
- Mae eiddo personol yn cael ei gadw’n ddiogel
- Mae’r ardal chwarae yn ddigon mawr ar gyfer y gweithgaredd, gyda ffiniau clir y gall y plant eu dangos
- Mae cyfeiriad y chwarae, yn enwedig ar gyfer gemau taro, ymhell oddi wrth gyfranogwyr eraill
- Offer yn cael ei storio’n ddiogel i ffwrdd o’r man chwarae
Amgylchedd Emosiynol Diogel
- Mae’r plant yn adnabod amgylchedd emosiynol diogel a chefnogol
- Mae pob plentyn, heb ystyried ei rywedd, ei gefndir cymdeithasol-economaidd a diwylliannol, yn teimlo’n ddiogel i gymryd rhan a chyfrannu.
- Rheolau sylfaenol – wedi’u cytuno (yn ddelfrydol wedi’u creu) gan y plant i sicrhau ymdeimlad o berthyn
- Mae’r plant yn teimlo’n gyfforddus ac yn hyderus wrth gynnig syniadau a barn i sicrhau cynnydd
- Anogwch y plant i wneud y canlynol:
- Eu helpu i baratoi’r rheolau sylfaenol a gwneud yn siŵr eu bod hwy ac eraill yn cadw atynt
- Eglurwch sut mae’r rheolau sylfaenol yn helpu i gadw’r gweithgareddau’n ddiogel ac yn hwyl
- Ysgwyddo cyfrifoldeb am sicrhau eu bod yn barod i chwarae’n ddiogel. Carrai esgidiau wedi’u clymu, gemwaith wedi’i dynnu
- Helpu i estyn yr offer. Pan nad yw’n cael ei ddefnyddio, cadwch ef yn ddiogel ac yn glir o’r man chwarae
- Cadw offer yn ddiogel ar ddiwedd y tymor
- Adnabod materion diogelwch posibl ac awgrymu atebion
- Rhoi gwybod am unrhyw offer sydd wedi torri neu wedi’i ddifrodi
- Parchu cyfraniad eich gilydd a chynnig cefnogaeth ac anogaeth
- Helpu i wirio bod y man chwarae yn lân ac yn glir
- Gwerthfawrogi gwahaniaeth a dathlu llwyddiant pawb
Cyfranogiad Uchafswm
- Paratowch bopeth ar gyfer chwarae cyn i’r plant gyrraedd
- Cadwch yr esboniadau’n fyr iawn – gadewch i ni ddechrau chwarae
- Dechreuwch gyda chynhesu graddol, gan baratoi’r meddwl a’r corff ar gyfer sesiwn actif llawn hwyl
- Defnyddiwch y lluniau ar y cardiau i ddangos i’r plant beth maen nhw’n mynd i fod yn ei wneud. Mae llun yn dweud mil o eiriau.
- Torri ar draws dim ond pan fo angen
- Gwyliwch bob unigolyn – oes rhywun yn cael ei adael allan? Sut gallwch chi ei helpu i ymuno a bod yn llwyddiannus?
- Byddwch yn barod i addasu cyflymder y gweithgaredd os yw’r plant yn gorweithio
- Rhannwch grwpiau mwy yn grwpiau llai fel bod pawb yn cael cyfle i fod yn actif drwy’r amser
- Os oes angen i blant aros eu tro – beth allant ei wneud yn y ciw? Er enghraifft, gosodwch lwybr neu gwrs rhwystrau a fydd yn golygu ei bod yn cymryd amser iddynt deithio i fynd yn ôl i ddechrau’r gêm. Neu sefydlu her neu weithgaredd y gallant ei wneud tra maent yn aros – targedau; cydbwysedd; siapiau; taflu a dal gyda phartner
- Mae cyfranogiad yn golygu meddwl yn ogystal â chwarae – gofynnwch i’r plant am eu syniadau i ddatblygu’r gêm; efallai y gallant helpu ei gilydd i fod yn llwyddiannus
Anogwch y plant i wneud y canlynol:
- Paratoi i chwarae ar unwaith – gwrando a gwylio wrth i chi egluro’r gweithgaredd (mewn cyn lleied o eiriau â phosib)
- Creu eu gweithgareddau eu hunain i’w ‘gwneud yn y ciw’, os nad oes dewis arall iddynt orfod aros am dro
- Cadw at y rheolau sylfaenol fel bod cyn lleied â phosibl o darfu ar y gemau a’r gweithgareddau
- Datrys problemau a gwneud penderfyniadau drostynt eu hunain – fel eu bod yn gallu parhau i chwarae heb orfod aros am help
- Siarad am y newidiadau yn eu cyrff wrth iddynt ddod yn actif – teimlo’n boeth ac anadlu llawer
- Meddwl am y ffordd maent yn teimlo ar ôl bod yn actif a chwarae. Mae’n bosibl y byddant yn dweud eu bod yn teimlo’n llawn egni, yn hapusach, yn dawelach, yn llwyddiannus, ymdeimlad o gyflawni – yn ogystal â bod yn flinedig.
- Adnabod a siarad am eu stamina yn gwella a mwy o ddygnedd
Cymryd rhan
- Gwnewch y sesiynau yn blentyn-ganolog – mae plant yn unigolion, gydag enwau – defnyddiwch nhw
- Siaradwch gyda’r plant am yr hyn maent yn ei wneud – a gwrandewch ar yr hyn maent yn ei ddweud
- Anogwch y plant i ffurfio perthynas gyda’i gilydd, yn ogystal â chi
- Gofynnwch gwestiynau – peidiwch â rhoi’r atebion bob amser – mae plant wrth eu bodd yn dod o hyd i atebion gyda’u syniadau eu hunain
- Rhowch ddewisiadau i’r plant – pa bêl, pa ofod, pa bartner, pa weithgaredd?
- Hyfforddiant sgwrsio
- Anogwch y plant i siarad am yr hyn maent yn ei wneud
- Beth allant ei wneud
- Beth gallent geisio ei wneud yn wahanol
- Sut maent yn perfformio
- Pa dargedau maent wedi’u gosod iddynt eu hunain
- Beth maent yn bwriadu ei wneud nesaf i wella
- Mae plant yn unigolion – pob un â’i allu, ei nodau, ei gyfradd cynnydd, ei hoff a chas bethau a’i hunan-gred ei hun.
- Gofynnwch i’r plant am eu syniadau ar gyfer gwneud gweithgaredd yn haws, yn anoddach, yn fwy diogel neu am ffyrdd o newid y rheolau i gynnwys pawb.
- Dathlwch eu cyflawniadau fel unigolion
- Anogwch y plant i ysgwyddo sawl rôl a chyfrifoldeb – cydweithio a chefnogi ei gilydd; cadw sgôr, defnyddio rheolau, paratoi a chlirio
- Bydd hyd yn oed plant ifanc iawn yn gallu adlewyrchu ar y sesiwn – y pethau oedd yn ei wneud yn hwyl; yr hyn wnaethant yn dda; beth sydd angen iddynt ei ymarfer a beth hoffent ei wneud y tro nesaf – byddwch yn barod am adborth gonest!
Anogwch y plant i wneud y canlynol:
- Dewis:
- Gyda phwy maent eisiau chwarae
- Beth maent eisiau ei chwarae
- Pa offer fydd yn eu helpu i fod yn llwyddiannus
- Gwneud penderfyniadau am ffyrdd o newid y gweithgaredd i’w wneud yn haws, yn anoddach, i gynnwys pawb neu i’w helpu i wneud cynnydd
- Cymryd rhan ar lefel sy’n briodol iddynt hwy i ddod o hyd i atebion i broblemau a rhoi cynnig ar eu syniadau eu hunain
- Cynnydd ar gyflymder sy’n briodol iddynt hwy fel unigolion
- Siarad am yr hyn maent yn ei ddysgu
- Cyfrannu at adolygu’r sesiwn
Dysgu yn Digwydd
- Darganfyddwch beth all pob plentyn ei wneud
- Siaradwch â’r plant am yr hyn y gallant ei wneud a’r hyn maent eisiau ei wneud – gan eu hannog i asesu eu gallu a phennu targedau i wella
- Camwch yn ôl ac arsylwi – beth sydd angen iddynt ei wneud yn wahanol efallai?
- Defnyddiwch STEPS – cyflwyno newidiadau yn raddol i helpu’r plentyn i fod yn llwyddiannus ac i wneud cynnydd
- Gofynnwch iddynt am y newidiadau yr hoffent eu gwneud a pham
- Cynlluniwch weithgareddau sy’n helpu plant i ddefnyddio eu sgiliau a’u gwybodaeth am:
- Chwarae ar eu pen eu hunain
- Gweithio gyda phartner neu mewn grŵp bychan
- Cynyddu dwyster y gweithgaredd; y gofod, targedau neu amser; newid yr offer; newid maint y targedau; maint y rhwystr – meddyliwch am STEPS
- Dysgu drwy ddatrys problemau
- Rhowch adborth i blant ar gynnydd – a gofynnwch iddynt am eu hadborth hefyd
- Anogwch y plant i siarad am yr hyn maent wedi’i ddysgu
- Sefydlwch ‘grwpiau cyferbyniol’ o blant abl a llai abl a all helpu ei gilydd i ddysgu
- Meddyliwch am y dysgu ehangach sy’n digwydd:
- Cyfathrebu a chydweithio
- Chwarae teg a chyfeillgarwch
- Cynllunio, cynnydd a datrys problemau
- Cyrff iach, meddyliau iechyd
- Llwyddiant, hunan-barch a hunanhyder
- Parch at ein gilydd a pharch at y rheolau
Anogwch y plant i wneud y canlynol:
- Gwneud cynnydd ar gyflymder a lefel sy’n briodol iddynt hwy
- Gosod eu her eu hunain – cyn belled â’i bod yn gyraeddadwy – a dathlu llwyddiant pan fyddant yn ei gyflawni
- Dadansoddi drostynt eu hunain y pethau sy’n eu gwneud yn llwyddiannus. Beth wnaethoch chi’n wahanol a wnaeth eich helpu i lwyddo?
- Siaradwch am yr hyn maent yn ei wneud i’w helpu i ddadansoddi’r hyn y mae angen iddynt ei wneud yn wahanol – gofynnwch gwestiynau iddynt – byddant yn rhoi’r atebion i chi
- Siaradwch am sut maent yn teimlo am yr hyn maent yn ei wneud. Mae Llythrennedd Corfforol yn ymwneud â hyder, cymhelliant, gwybodaeth, dealltwriaeth yn ogystal â sgil – gofynnwch y cwestiynau sy’n eu helpu i ddadansoddi’r pethau hyn.
- Gwnewch gamgymeriadau a dysgu oddi wrthynt, heb ofni beirniadaeth na bai
- Adnabod yr hyn y gallant a’r hyn na allant ei wneud. Byddwch yn onest yn eich canmoliaeth a’ch adborth – mae’n bwysig eu bod yn meithrin ‘cred fewnol’ – ond mae anogaeth yn amhrisiadwy – yn y lle iawn ar yr amser iawn
Mwynhad
- Bydd plant yn:
- Awyddus i gymryd rhan, yn llawn egni, yn gwenu ac yn sgwrsio
- Eisiau dal ati i chwarae, hyd yn oed pan mae’n amser stopio
- Barod i roi cynnig ar heriau newydd ac yn barod i wneud camgymeriadau, gan wybod eu bod mewn amgylchedd dysgu diogel
- Gallu dweud wrth drefnwyr ac wrth ei gilydd beth oedd yn gwneud y sesiwn yn hwyl ac yn bleserus
- Cymryd eu harweiniad gennych chi – os ydych yn gwenu, yn actif, yn frwdfrydig ac yn eu rhoi hwy yn ganolog – byddant yn ymateb mewn ffordd debyg
- Cymryd rhan a siarad am yr hyn maent yn ei wneud
- Ymddwyn mewn ffordd gadarnhaol gyda ffocws
- Barod i rannu a chydweithio ag eraill, gan helpu plant eraill i lwyddo
- Penderfynol o ddal ati
Anogwch y plant i wneud y canlynol:
- Dewis gyda phwy maent eisiau chwarae. Mae sesiynau gweithgarwch corfforol yn rhoi cyfle i blant chwarae gyda’u ffrindiau a chymdeithasu
- Gosod targedau y gallant eu cyrraedd, gydag ychydig o ymdrech
- Gwneud eu penderfyniadau eu hunain ynglŷn ag addasu’r gweithgaredd os ydynt yn cael anhawster neu ei wneud yn fwy heriol os ydynt yn ei gael yn rhy hawdd
- Penderfynu beth hoffent ei wneud ac wedyn anogwch hwy i symud ymlaen a datblygu’r gêm pan fyddant yn barod. Mae plant yn hoffi pa mor gyfarwydd yw’r gemau a’r gweithgareddau y maent eisoes wedi’u chwarae
- Dweud wrthych chi beth wnaethant ei fwynhau am y sesiwn a beth oedd yn ei wneud yn hwyl – wedyn cofiwch hynny a gwneud yr un peth y tro nesaf
- Bod yn greadigol – gwrandewch ar eu syniadau am wahanol ffyrdd o chwarae
Llwyddiant
Bydd plant yn llwyddo os bydd y canlynol yn wir:
- Gweithgareddau’n cael eu hanelu at y lefel briodol ar gyfer pob plentyn – maent yn unigryw!
- Gweithgaredd yn cael ei addasu fel bod pob plentyn yn ‘gallu ei wneud’ – ond gallai hyn edrych yn wahanol i bob plentyn
- Y trefnwyr yn cydnabod ac yn rhoi sylwadau ar gyflawniad – waeth pa mor fach
- Maent yn:
- Cael eu hannog i osod eu targedau (heriol) eu hunain ac maent yn dyfalbarhau nes iddynt lwyddo
- Credu drostynt eu hunain eu bod yn ‘gallu ei wneud’ – y gred a’r cymhelliant cynhenid sy’n dod o’r tu mewn, yn hytrach na thrwy ganmoliaeth ac adborth allanol
- Cael eu hannog i adlewyrchu ar y cynnydd maent yn ei wneud ac i ddathlu eu cyflawniadau, yn onest ac yn deg
- Teimlo’n ddiogel ac yn barod i ddysgu o gamgymeriadau heb ofni bai na beirniadaeth
- Cael eu hannog i weithio gydag eraill mewn grwpiau gwahanol fel eu bod yn cydweithredu i ddatrys problemau a dod o hyd i atebion
- Mae llwyddiant yn magu llwyddiant – bydd dyheadau plant yn cynyddu drwy brofi llwyddiant
Anogwch y plant i wneud y canlynol:
- Addasu’r gweithgaredd drostynt eu hunain – yn nes at, ymhellach oddi wrth, ar eu pen eu hunain, gyda phartner, targed mwy, targed llai, offer gwahanol, cyflymach, arafach…
- Bod yn greadigol a rhoi cynnig ar wahanol ffyrdd o wneud pethau i ddysgu beth sy’n gweithio a beth sydd ddim yn gweithio
- Adnabod a siarad am y cynnydd maent yn ei wneud
- Defnyddio eu sgiliau newydd mewn llawer o wahanol ffyrdd – yr un sgil – her wahanol
- Chwarae mewn gwahanol grwpiau:
- Parau neu grwpiau
- plant ag anghenion tebyg
- diddordebau a galluoedd
- Parau neu grwpiau cymysg
- Parau neu grwpiau cyferbyniol lle mae plant dawnus yn gweithio gyda’r rhai y mae eu sgiliau’n datblygu. Mae plant wrth eu bodd yn dysgu oddi wrth blant eraill
- Siarad am y pethau maent yn eu gwneud yn dda a sut gwnaethant lwyddo – gallant wedyn gymhwyso eu dysgu i’r her nesaf